Heythuysen - 30 mei 2021 - Al wandelend met de honden door een fruitgaard bij Heythuysen trof fotograaf Leon van Lier gisteravond ineens een grote bijenzwerm aan als bol in een fruitboom. Een bijzonder indrukwekkend gezicht. Onze columnist en imker Ron Van Pol weet hier natuurlijk alles van. Hij geeft op ons verzoek graag uitleg bij deze foto in onze wekelijkse rubriek 'In de lens':
Soms heb je het geluk dat je dit fenomeen ziet. Een bol van duizenden bijen in elkaar verweven om een tak, een dakgoot, een paal van afscheidingshekwerk of een zijspiegel van een auto. Je komt ze op de meest gekke plekken tegen. Meestal ergens in mei of juni.
Wat doet zo’n zwerm daar?
Deze vraag hoor je vaker. In deze periode staan er in de fruitgaarden bijenkasten.
De eigenaar van de fruitbomen wil heel graag een grote opbrengst aan fruit. Elke bloem, of dit nu van een appel- of perenboom is, is afhankelijk van de bestuiving door de bij. Een bestoven bloem geeft uiteindelijk de felbegeerde appel of peer in onze hand. Vanaf het voorjaar, waarin de temperatuur stijgt wordt het aanbod van de bloemen aan nectar en stuifmeel verhoogd. Hiervan leven de bijen. Om al dat aanbod van nectar en stuifmeel te kunnen verwerken, stijgt het aantal bijen in de bijenkast want vele handjes maken licht werk. In de bijenkast komt het tot een explosieve groei. Van enkele honderden bijen in de winterperiode tot gemiddeld zo’n 50.000 tot 60.000 in deze periode.
Hierdoor wordt het erg krap binnen een bijenkast. Waar moeten de bijen die van nectar braaf honing maken, deze voorraad opslaan? De bijen hebben voor dit ruimtegebrek een oplossing en gaan enkele 'nieuwe koninginnen maken'. In de tussentijd vliegen er werksters (vergelijk deze maar met een soort van verkenners, reisleider of touroperators) uit de kast weg om een geschikte 'verzamelplek' te zoeken.
Is deze gevonden, dan gaat er door het gehele volk een signaal. De helft van het volk, de vrouwtjes - werksters - hebben als enige een honingmaag. Zij slurpen deze dan ook vol en verkassen samen met de 'oude koningin' en de helft van de mannetjes - darren - gezamenlijk naar de 'verzamelplek'. Hier gaan ze allemaal bij elkaar hangen. Dit heet zwermen. Een schouwspel dat je eigenlijk gewoon eens moet mee maken.
Het is héél bijzonder. Je denkt dat er een helikopter overvliegt, in werkelijkheid zijn het ca 25.000 tot 30.000 bijen die naar deze verzamelplek gaan. Hier vormen ze binnen enkele minuten, de inmiddels beruchte, bol.
Deze bijenbol blijft hier meestal niet hangen. De koningin heeft nooit meer gevlogen sinds haar eerste vlucht (ook haar enige vlucht; de bruidsvlucht). Haar vliegspieren kunnen een verre vlucht gewoonweg nog niet aan. Zeker niet wanneer haar grote lichaam ook nog eens om energie vraagt. Zij moet om bij te tanken gevoed worden door enkele werksters.
Je ziet dergelijke bollen meestal vanaf de grond op één tot twee meter hoogte hangen. In de tussentijd - waarin de koningin even kan bijkomen - zijn er opnieuw een aantal werksters, 'de makelaars' op pad gestuurd om naar een geschikte woonruimte te zoeken. Een plek waar de bijen zich kunnen huisvesten, raten bouwen, jongen kunnen grootbrengen en honing kunnen opslaan.
In de tussentijd leveren thuis, op het oude nest, de inmiddels uitgekomen 'jonge maagdelijke koninginnen' een strijd op leven en dood. Deze 'battle' overleeft er maar één. Na het bijkomen van het afslachten van al haar zussen worden haar wonden gelikt. Ook zij vliegt nu voor het eerst uit, haar 'bruidsvlucht. De jonge koningin paart tijdens haar vlucht met een aantal darren en komt voldaan terug naar haar volk. Het achtergebleven volk heeft weer een nieuwe leggende koningin. Er is weer harmonie.
De levenscirkel van het bijenvolk is weer rond!
In onze rubriek 'In de lens' zetten we elke zondag een ander plekje in onze regio 'in the picture', aangevuld met een stukje (achtergrond)informatie.
Foto Leon van Lier/tekst Ron Van Pol
300521/HvL
