Thorn - 1 augustus 2021 - Het 'witte stadje' Thorn ligt in de gemeente Maasgouw en is zeer geliefd bij toeristen en kunstenaars. Het dankt de 'bijnaam' aan de witte huizen in het centrum. Dit kenmerkende witte centrum is ontstaan onder Frans regime. Er werd in die tijd een belasting ingevoerd op basis van de omvang van de ramen en om de belastingaanslag te verlagen werden veel ramen dichtgemetseld. Om deze 'littekens van de armoede' te verbergen, werden de huizen wit gekalkt.
Tot de ontginning in de tiende eeuw was het gebied rond Thorn heel moerassig. Aan de rand van dit moeras liep de Romeinse heirbaan van Maastricht naar Nijmegen. Graaf Ansfried stichtte omstreeks 990 een klooster voor Benedictinessen. Ansfrieds dochter, in de overlevering later Benedicta genoemd, werd van dit klooster de eerste abdis. Deze Abdijk van Thorn ontwikkelde zich vanaf de 12e eeuw tot een wereldlijk stift, een kloostergemeenschap waarin de orderegels vrijzinnig werden geïnterpreteerd. In het Damesstift konden alleen ongetrouwde vrouwen uit de hoge adel intreden. Vrouwen binnen de orde die wel wilden trouwen, woonden buiten de kloostermuren in eigen huizen. Veel woningen van deze Stiftdames zijn bewaard gebleven, zoals het uit 1648 afkomstige Huis met de drie kogels.
Het stift groeide uit tot een klein zelfstandig en rijk vorstendom, het Abdijvorstendom Thorn. Dit was het kleinste soevereine staatje binnen het Heilige Roomse Rijk.
In 1007 verkreeg Thorn markt- en tolrecht. In de 13e eeuw werden stadsrechten verleend. Het stadje werd gedeeltelijk omwald. Binnen de omwalling lag een ommuurd gedeelte, de immuniteit, die toebehoorde aan de abdij. Verder was er een burgerlijk centrum en in het noorden werd landbouw bedreven. In 1645 vond een stadsbrand plaats waarbij veel huizen verloren gingen.
Onder de Fransen kreeg Thorn zwaar te lijden. Toen kreeg Thorn ook zijn kenmerkende witte kleur. Nadat de adellijke dames in 1794 gevlucht waren, voerden de Fransen een belasting in op basis van de omvang van de ramen. De arme bevolking, vaak wonend in grote panden, die voorheen hadden toebehoord aan rijke lieden, kon deze niet opbrengen. Om de hoogte van de belastingaanslag te beperken, metselde men de ramen dicht. Met het doel deze bouwsporen (“littekens van de armoede”) te verbergen, werden de huizen wit gekalkt.
De Abdijkerk van Thorn werd in gebruik genomen als parochiekerk. De oorspronkelijke parochiekerk, die uit de 13e eeuw stamde, werd in 1817 afgebroken.
Door die witte huisjes en de rust van de stad werd Thorn al gauw geliefd bij kunstenaars en toeristen. Bij de deling van de provincie Limburg in 1839 bleef Thorn bij Nederland.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Thorn op 25 september 1944 door het Belgische leger bevrijd. In 1973 kreeg de oude kern van Thorn nationale erkenning en werd het aangewezen tot beschermd stadsgezicht.
Voordat Thorn op 1 januari 2007 werd samengevoegd met de gemeenten Maasbracht en Heel tot de nieuwe gemeente Maasgouw was Thorn een zelfstandige gemeente.
In onze rubriek 'In de lens' zetten we elke zondag een ander plekje in onze regio 'in the picture', aangevuld met een stukje (achtergrond)informatie.
Foto Leon van Lier (Bogenstraat)
010821/HvL
