Roggel - 14 november 2023 - Over mijn nieuwe column heb ik niet lang hoeven nadenken. Ik loop mij namelijk de laatste tijd behoorlijk op te vreten. Dan zal je misschien denken; “Ow, vertel, wat ligt er dan op je lever?”. Denk je dat niet? Sla deze column dan maar over. Doe je dat wel? Dan wil ik je gerust een en ander vertellen over mijn opgekropte ergernis...
Het gaat over het volgende. Ik hoor al een jaar lang het woord “Waterkwaliteit” langs komen. Iedereen heeft er zijn mening over. Het gaat slecht met onze Nederlandse waterkwaliteit. Punt uit! Dat geldt ook voor ons milieu. De lat die we leggen om dit te herstellen, leggen we ook steeds lager. Alsof het “ons” niets meer kan schelen.
Ook wanneer ik elke avond naar VI (Vandaag Inside) zit te kijken en naar “de snor” luister, die ik overigens hoog heb zitten. Je bent voor hem of tegen hem, een tussenweg is er niet. Mijn vrouw ergert zich groen en geel aan het aanstekelijke gelach van Gijpie. Ik kan er mee leven en lach vaak mee met de opmerkingen van de ooit zo snelle rechtsbuiten van PSV. Maar dit ter zijde. De snor slaat ook wel eens de plank mis met zijn geraas over wat hij waarneemt in de natuur. Volgens hem gaat het niet zo slecht met de natuur, hij ziet geen veranderingen. Nog erger, hem interesseert het niet of er één plantje het loodje legt. Of daar een hele biotoop door wordt geschaad, met al haar levende have aan vast gekoppeld, dat maakt hem niets uit. Hij is de Bioloog, de Ecoloog en de Flora-Fauna expert van Nederland. Ook al nodigen ze een klimaatprofessor in de naam van Jan Rotmans uit. Het maakt niet uit, hij weet het beter. Jammer, dat ’s avonds (door de week) meerdere miljoenen kijkers op een onjuiste wijze door zijn geraas worden beïnvloed. Het zou toch echt top zijn wanneer hij eens verder keek dan zijn snor.
Nu terug naar dat containerbegrip "Waterkwaliteit". Wat betekent dit? Vraag het maar eens aan iemand. Je krijgt de gekste verklaringen en uitleg. Het beste synoniem voor waterkwaliteit wat ik me kan indenken is: “vervuiling”. Wanneer er nú niets gebeurt, dan krijgen alle dieren en planten rond en in het water in Nederland door de aanhoudende slechte waterkwaliteit geen gelegenheid meer om zich te herstellen. Let wel. Met het water in Nederland bedoel ik ook echt alle wateren in Nederland, dus rond alle plassen, poelen, beken, rivieren, vennen, meren en sloten!
De gestelde uiterlijke Deadline om te voldoen aan de Europese Kaderrichtlijn Water in 2027 kunnen we nú al op onze buik schrijven.
Zoals jullie weten onderzoeken mijn collega’s van de Macrofauna Werkgroep Midden-Limburg en ik hobbymatig de waterkwaliteit van het oppervlaktewater.
Wij nemen deel aan het landelijke project “Vang de Watermonsters”. De gegevens van ons laatste onderzoek zijn inmiddels bekend en je krijgt de tranen in de ogen van de uitslag. Slechts 22% van de kleine wateren heeft een goede waterkwaliteit. De overige 78% heeft een matige tot slechte waterkwaliteit! Deze hebben een gebrek aan planten en waterdieren en bevat overmatig veel meststoffen en/of is overmatig troebel.
Hoe kom je tot het eindoordeel?
Om de kwaliteit te beoordelen moet je in de analyse een aantal aspecten meenemen. Namelijk waterplanten, helderheid, voedingsstoffen, waterdieren en de toestand van het ecosysteem. Je vraagt je misschien af, “Waarom dan, Ron?” Nou, ik zal het proberen uit te leggen:
Waterplanten zijn cruciaal voor de waterkwaliteit. Simpelweg, ze bieden een schuilplek voor waterdiertjes en ze produceren zuurstof. Ze spelen hierom een belangrijke rol bij het evenwicht van de waterkwaliteit. Een overmatige groei met kroos of andere drijvende waterplanten zal direct invloed hebben op de groei van onderwaterplanten.
Helderheid is de belangrijke indicator van de waterkwaliteit. Elke watertype (of het nu een ven, plas, vijver, gracht of sloot is) heeft een optimale doorzichtigheid nodig voor de groei van onderwaterplanten.
Voedingsstoffen: De aanwezigheid van de voedingsstoffen, (met een mooi woord, nutriënten), als stikstof en fosfor zijn belangrijke indicatoren voor de waterkwaliteit. Een overmaat aan deze stoffen kan leiden tot de groei (bloei) van algen en kroos, wat het zonlicht blokkeert en hiermee de waterkwaliteit verslechtert.
Waterdieren: Een diverse populatie van waterdieren wijst altijd op een goede waterkwaliteit. Het eindoordeel is dan ook gebaseerd op aangetroffen groepen waterdieren en hun indicatie van slechte, matige of goede waterkwaliteit.
Hierbij speelt kwantiteit en kwaliteit een hele belangrijke rol. Om dit te verduidelijken wil ik het volgende voorbeeld geven: Stel, je treft in een monster honderd verschillende soorten waterdiertjes aan, dan spreek je over een goede waterkwaliteit. Maar treft je in een monster twee miljoen exemplaren aan van één en dezelfde soort dan spreek je over een slechte waterkwaliteit.
Ecosysteemtoestand: Deze toestand van een ecosysteem is te herkennen aan de kenmerken als kroos, troebel of helder water en aanwezigheid van onderwaterplanten. Helder water met diversiteit aan planten en dieren wijst op een gezond ecosysteem. Veel kroos daarentegen wijst op een ongezond ecosysteem.
Dankzij de onvermoeibare inzet van vele onderzoekers hebben we in 2023, met het landelijke project “Vang de Watermonsters” de waterkwaliteit van 3292 sloten, vennen, plassen en grachten in Nederland in kaart gebracht. Een nieuw record voor ons als hobby-onderzoekers! Dit onderzoek werd mogelijk gemaakt door: NIOO (Nederlands Instituut voor Ecologie) ASN Bank, NWB Bank, Hoogheemraad van Rijnland, Hoogheemraad Schieland en Kemperwaard, De Vlinderstichting, RAVON, FLORON én als enige Limburgse vertegenwoordiger? Juist, de Macrofauna Werkgroep Midden-Limburg. Er zullen zich, ik weet het haast wel zeker, ook andere Limburgse betrokken burgers zich uit de naad gewerkt hebben om monsters te nemen en op te sturen naar; “Vang de Watermonsters”. Hen wil ik hartelijk bedanken voor hun bijdrage.
Wat kunnen we zelf doen om de waterkwaliteit te verbeteren?
Kunnen we dit überhaupt zelf, is dan een goede vraag.
Antwoord daarop is eigenlijk nog gemakkelijker dan misschien gedacht. Jazeker, door geen zwerfafval langs waterkanten te dumpen, aangetroffen zwerfafval op te ruimen en door het teveel aan tegels in de tuin te vervangen door planten. Hiermee kunnen wij zeker een bijdrage leveren.
Verder nog een tip! Voer geen brood of ander afval aan eendjes. Wie kent het niet?! Hoe leuk dat ook is om, vooral samen met jouw (klein)kinderen, “eendjes te voeren”, het is uit den boze voor de kwaliteit van het water door té veel meststoffen! Laat eenden zelf hun voedsel zoeken, er is genoeg. Daarbij is brood te eenzijdig en missen ze hierdoor belangrijke andere voedingstoffen om gezond te blijven! Zet of kweek biologisch geteelde planten in jouw tuin en vermijd alle chemische middelen ter bestrijding tegen ongedierte. Zoek naar biologische vervangers, er zijn inmiddels al vele biologische vervangers verkrijgbaar. Denk maar eens aan het inzetten van lieveheersbeestjes tegen luizen.
Zet een regenton in om hemelwater op te vangen. Besproei hiermee je tuinplanten, in plaats van drinkwater te gebruiken. Verf, chemische schoonmaakmiddelen, frituurolie en overbodige/oude medicijnen kun je naar de milieustraat brengen. Dit alles zal ertoe leiden dat de waterkwaliteit zich gaat verbeteren. De stap naar een gezond leefmilieu niet uitstellen, maar ga er vandaag mee aan de slag! Het heeft tijd nodig maar het moet nú echt gebeuren!
Ron
Ron Van Pol, voorzitter van Groen Hart Leudal, heeft sinds juni 2020 zijn eigen column bij DeltaLimburg.nl.
Foto Ron Van Pol
141123/HvL
