Roggel - 19 december 2023 - Ja, je leest het goed, een witte kerst! Nu denk je natuurlijk, die is gek! Op L1 via onze Thijs Zeelen heb ik niets vernomen over een witte kerst. Zou Ron verstand hebben van weersvoorspellingen? Verre van dat! Het gaat om dat heerlijke kerstgevoel. De bekende kerstjingles, de geur van Glühwein, de geur van hars die heerlijk uit de kerstbomen kruipt, die lucht van konijn in azijn, de open haard met het bijbehorende geknetter en kerstversieringen zowel binnen als buiten.
Buiten worden enorme aantallen slingers met lampjes langs dakranden gespannen en in tuinen door bomen en struiken geslingerd. Heden ten dage al dan niet aangesloten op de zonne-energie. Ja, want tegenwoordig kun je zowat op elk dak in Nederland zo’n paneel terug te vinden. Voor de “paneellozen” onder ons; “Het mag wat kosten!” Maar het allerbelangrijkste kerstgevoel heb ik met; de sneeuw! In de jaren dat ik nog geen kinderen had, ging ik met de kerst vaak naar Oostenrijk, naar het plaatsje Gerlos. Fakkeltochtje hier, Arrensleetochtje daar, Glühwein lebberen op elke hoek van de straat. Enne…… alles was wit, wit en nog eens wit. Of de sneeuwdeken nu 30, 40 of 60 cm hoog lag, het was wit! Het krakende geluid onder de schoenen, wat een heerlijk gevoel was dat. Sneeuw met kerst, een ideaalbeeld, maar waar komt dat toch vandaan?
Wanneer ik aan mijn ouders over Kerstmis een vraag stel, dan hoor ik steeds “ja, vroeger hadden we altijd een witte kerst.” (Je kent het wel, ja hoor….. toen alles beter was). Ik ben zelf van 1967, maar dat woord, “vroeger” vind ik fabuleus. Dus ik dacht: “Vertrouwen is goed, controleren is beter!” Door “die bolle” van de vakantieparken, waar nu zoveel ophef over is, wordt deze Slogan vaak gebruikt en echt, er zit een kern van waarheid in. Het woord “Slogan”, stamt trouwens uit het schotse-Gaelisch, zeg maar Keltisch, en betekent eigenlijk zoiets als 'een korte tekst met commerciële bedoelingen'.
Ik dwaal af, de vraag is natuurlijk; “Wat is een witte kerst?” Volgens het KNMI spreekt men over een “witte kerst” als er op de 1ste en 2de Kerstdag, ’s morgens om 9.00 uur een gesloten sneeuwdek ligt. Om het ook nog iets moeilijker te maken, dit geldt dan voor de waarneming in De Bilt (nabij Utrecht). Ligt er op eerste en tweede Kerstdag door heel Limburg een sneeuwdek van een halve meter en is de provincie Utrecht zo groen als gras? Helaas! Dan is er officieel geen “witte kerst!” Begrijp me goed, het KNMI doet fantastisch werk. Ze meten en registreren alles over de weersgesteldheid sinds 1901.
Wist je trouwens dat het KNMI werd opgericht bij koninklijk besluit? Op 31 januari 1854 werd dit besluit genomen door niemand minder dan Koning Willem III. Sommigen onder ons kennen hem wellicht onder de naam Koning Gorilla of Willem de Goede. Hij leefde van 1817-1890 en regeerde dik 31 jaar! Het KNMI heeft veel te danken aan onze Nederlandse Meteoroloog Buys Ballot. Hij werd wereldberoemd omdat hij de wetmatigheid beschreef die het verband doet aantonen tussen wind en luchtdruk. Daarnaast was hij een begenadigd sterrenkundige. Hij was degene die op het idee kwam dat de sterrenwachten (in den lande) met elkaar moesten samenwerken en gegevens met elkaar moesten delen. Hij bedacht dat bij sterrenwacht Sonnenborgh, toevallig ligt dit in de buurt van Utrecht, ook een metrologisch instituut moest verrijzen. Je raadt het al: Dit is het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut geworden.
Weer even afgedwaald.
Wanneer je de analen erop naslaat, is er volgens het KNMI alleen sprake geweest van een witte Kerst in 1906, 1938, 1940, 1950, 1964, 1981, 2009 en 2010. Dus is er volgens het KNMI maar 8 keer een witte kerst in Nederland geweest. In 2010 lag er door heel Nederland 5 tot 20 cm sneeuw. Zuid-Limburg, geluksvogels daar, spande de kroon met 30 en plaatselijk zelfs 45 cm sneeuw. De Bilt had 5 cm sneeuw. Net genoeg om mee te tellen in het illustere rijtje van “witte kerstdagen”.
Viel er in de overige jaren dan geen sneeuw tijdens de kerst? Oh, jawel hoor. Allen bleef deze dan helaas niet liggen op beide kerstdagen. Mijn ouders hadden het dus mis toen ik hen de vraag stelde over hun beleving van een witte kerst. Voor hun gevoel was er vroeger vaker een witte kerst. Zij zijn van 1938 en 1943. De laatste 3 witte Kerstdagen heb ik zelf ook meegemaakt. Niks 'vroeger was alles beter'.
Effe tussendoor: Weet je trouwens hoe die mooie witte vlokjes eigenlijk ontstaan?
Het speelt zich allemaal af hoog in de atmosfeer, bij temperaturen ver onder het vriespunt. Zeg maar gemakshalve tussen -5 en -20°C. Het liefste zo rond de -12°C. Waarom, denk je dan? Dit is een stukje natuurkunde. Bij deze optimale temperatuur is het verschil in de dampdruk ten opzichte van water en ijs het grootst en gaan de watermoleculen van onderkoelde waterdruppels plotseling over naar vrieskernen. Ze vormen zich dan rondom toevallig rond dwarrelende stof-, zand, roet en asdeeltjes, die op hun beurt weer als een katalysator werken. Zonder de aanwezigheid van deze “verontreiniging” kan er geen druppel of sneeuwvlok ontstaan.
Nu de druppel bevroren is, is deze natuurlijk zwaarder geworden en kukelt, onder invloed van haar gewicht, naar beneden richting aarde. Op weg naar beneden groeien deze ijsdeeltjes gestaag aan tot sneeuwkristallen, die altijd schitterend zeshoekig zijn. Wanneer een sneeuwkristalletje door invloed van wind tegen een ander sneeuwkristal botst, haken ze in elkaar en vormen samen een sneeuwvlok. Een sneeuwvlok is dus eigenlijk niets anders dan een heel klein beetje ijs met heel veel lucht eromheen.
Valt de sneeuwvlok naar beneden en is de lucht boven de grond ook nog eens rond of onder het vriespunt, dan kan het zomaar zijn én de kans is groot, dat hij als sneeuwvlok op een dak, tak of op de grond valt en ons de zo geliefde witte kerst gaat bezorgen. Is de onderste luchtlaag boven het vriespunt? Dan hebben we wederom pech en zal het regenen. Regen vindt dus zijn oorsprong in een sneeuwvlok die gesmolten is!
Met bovenstaande kennis, stelde ik mijzelf de volgende vraag; Blijkt uit de gegevens van het KNMI dan, aan de hand van de geregistreerde witte kerstdagen, dat de aarde aan het opwarmen is? Zoals gezegd; 13 jaar geleden was de laatste witte kerst. Tussen 1981 en 2009 zitten 28 jaar en tussen 1964 en 1981 zitten 17 jaar. Klapstuk tussen 1906 en 1938 zitten maar liefst 32 jaar. Er zit geen logica in. Zouden die 32 jaar dan te maken hebben gehad met de naweeën van de Industriële Revolutie van 1760 tot 1840? Wie zal het zeggen. Of 1938 en 1940 een reactie op de Tweede Wereldoorlog? Is er überhaupt iets af te leiden uit deze gegevens? Je wil zo graag voor alles een verklaring vinden of de schuld geven aan, wanneer het “ideaalplaatje” niet klopt. We kunnen hoog en laag springen, stampend van teleurstelling door de woonkamer lopen wanneer er op beiden kerstdagen geen sneeuw ligt....
De natuur doet wat hij wil.
Ron
Ron Van Pol, voorzitter van Groen Hart Leudal, heeft sinds juni 2020 zijn eigen column bij DeltaLimburg.nl.
Foto aangeleverd door Ron Van Pol
191223/HvL
