Heythuysen - 15 oktober 2024 - Samen met mijn trouwe viervoeter ben ik aan de wandel geslagen. Ook voor haar is het een nieuwe omgeving, dus het “krantlezen” moet van tijd tot tijd. Dat ze ook echt alle kleine contactadvertenties door moet spitten begint na een kilometer of twee toch wel op mijn gevoel te werken. Voorzichtig geef ik haar een hint om door te lopen door haar toe te spreken en een rukje, echt maar een “iniminirukje” hoor, aan de leiband te geven.
Ja, wat doe je zoal als je toch moet wachten.... Weet je wat mij opvalt? Nee? Nou, dat er echt overal wegkruisen staan door heel het Leudal.
Er is er niet één hetzelfde en ik wed dat ieder zijn of haar eigen verhaal heeft. Doordat ik als gids betrokken ben bij Groen Hart Leudal, ben ik op de hoogte van een aantal markante kapellen, zoals de Sint-Servaaskapel in Nunhem, de Mariakapel De Spar in Haelen en de Onze-Lieve-Vrouwe-in-het-Santkapel te Neer.
Maar toen ik me ging verdiepen in het aantal kapellen in ons Leudal, moest ik toch effe achter een oor krabben. Drieënvijftig stuks maar liefst, hopelijk heb ik er geen gemist!
Weet je dat de oorsprong van het woord kapel best grappig is? Ja, een kapel is een klein gebedshuisje dat klopt, maar de naam zelf bedoel ik. Het komt af van de mantel van Sint-Maarten: Bisschop Martinus van Tours. We hebben zelf voor die goedheiligman nog suikerbieten zitten uithollen en lopen krakelen aan de deur bij mensen om aan snoepgoed te komen. Hoe valser we zongen, hoe sneller we het snoepgoed kregen en de deur dichtging. Hup, snel naar het volgende slachtoffer! Die “Goeie ouwe tijd”!
Onze Maarten….
Hij was ooit het toonbeeld van naastenliefde en een markant persoon, hij bleef altijd zichzelf. Hij was een van de grondleggers van het katholieke Christendom in West-Europa. Deze Martinus is geboren in 316 na Christus en gestorven op 11 november 397. De feestdag! Kleine Maarten groeide op in Hongarije en op 15-jarige leeftijd moest hij van paps het leger in. Pa diende zelf het Romeinse leger en had zich opgewerkt tot officier. Dus Maarten, paps oogappeltje, werd ook in een harnas gehesen. Hij kwam bij de Keizerlijke garde. Maar Maarten lag dwars. Hij wilde niet het leger in. Hij wilde Jezus Christus dienen. Pa en ma gingen over de rooie. Zij hadden niets met die J.C. zij waren overtuigde heidenen. Maarten verrekte het en ging leven als kluizenaar tussen de soldaten. Wanneer zijn “broeders” erop los mepten, stond Maarten de slachtoffers bij. Een kruisje hier en een kruisje daar. Maarten deed geen vlieg kwaad. Het verhaal doet de ronde dat hij op een winterse koude dag, bij een poort in Amiens (Noord-Frankrijk) een verkleumde bedelaar tegenkwam, je voelt de bui al hangen. Maarten pakte zijn zwaard, sneed zijn mantel in tweeën en gaf de inmiddels blauw aangelopen vreemdeling de helft van zijn mantel. In het Latijn heet mantel cappa. Verklein dat woord eens en je krijgt?
...Capella. Deze Capella werd later bewaard als relikwie. De ruimte waarin deze bewaard werd, werd vernoemd naar de mantel: de kapel.
Gaat Maarten nog verder?
Ja, op 19-jarige leeftijd werd hij duiveluitdrijver, de Exorcist.
William Friedkin heeft die film ergens in midden jaren 70 geregisseerd naar een roman van William Peter Blatty (nou ja “Roman!”). Onze Maarten was de echte bedenker. Ondanks alle bekendheid en roem bleef hij leven in armoede. In 371 werd Maarten door de dankbare bevolking van Tours gekozen als bisschop. Maarten vond dat een beetje te veel eer en verstopte zich, althans volgens overlevering (ik verzin het niet terplekke), in een ganzenhok. Toen de aanhangers naar hem op zoek gingen, sloegen de ganzen aan, waardoor ze hem vonden. Na zijn dood werd er al snel een Basiliek aan hem gewijd. Het orginele graf bestaat nog altijd. In het graf liggen nog slechts een stuk schedeldak en een bot van de bovenarm. De rest werd tegen woekerprijzen verkocht als relikwie. Een stuk van de onderarm ligt in de Dom van Utrecht. Je mag raden hoe die Dom heet... oorspronkelijk de Sint-Maartenskathedraal. Zit er een bisschop in de kerk, beter gezegd is er een zetel in de kathedraal, dan heet deze de Dom. Dat komt af van het Latijnse woord domus, huis. De kerk van God, Domus Dei.
Dju, die mantel heeft een heel verhaal.
Ik ben na ruim 80 verschillende wegkruisen te hebben geteld: 11 in Roggel, 18 in Neer, 2 in Hunsel, 3 in Horn, 18 in Heythuysen, Haler 3, Haelen 10, Baexem 3, 8 in Hunsel, 4 in Ell, 2 in Grathem en in Heibloem 1? gestopt.
Groen Hart Leudal organiseert regelmatig fiets- en wandeltochten langs een groot arsenaal aan veldkruisen, wegkruisen en kapellen. Op de website bezoekerscentrumleudal.nl vind je alle informatie over onze activiteiten. Wellicht zien we ons daar!
Ron
Ron Van Pol, voorzitter van Groen Hart Leudal, heeft sinds juni 2020 zijn eigen column bij DeltaLimburg.nl.
Foto's: Leon van Lier
