Roggel - 1 december 2021 - Regelmatig steek ik met “onze Fin”, dat staat voor Finse lappenhond, de Tramstraat in Roggel over om langs de Roggelse beek stroomopwaarts te lopen. In het begin kom je dan op een “hondenuitlaatplek”. Hier kan onze viervoeter even lekker zichzelf zijn. Als een jong veulentje springt ze dan rond en rent achter elk niets vermoedend, over de grond slenterend, gevederd, gesnaveld wezen aan om mee te spelen. Althans... dat denkt zij. Die gevederde rakkers zijn haar altijd te snel af!
Na zelf even te genieten van sporen die door de bever zijn achtergelaten of als ik geluk heb, een schim van de ijsvogel op te vangen, loop ik dan meestal door richting Kirkelsberg dat een paar kilometer verderop ligt. Voor de meeste inwoners van Roggel, Heythuysen en omstreken een heel bekend terrein. Wist je trouwens dat dit een voormalig heide- en stuifzandgebied is? Het hoogste punt van de zandverstuiving is bijna 10 meter hoog. Ja, “voormalig” zei ik want daar is eigenlijk niet veel meer van over.
Kirkelsberg ligt op de Asbroekerheide. De beheerders hebben dit stukje cultuurerfgoed omgetoverd tot een waar dennenbomenwalhalla. Je moet goed zoeken om nog een vleugje heide te bespeuren. Wat men wel goed heeft gedaan, is dat het hout mag blijven liggen. De beheerder ruimt niets op. Dit bevordert de biodiversiteit enorm. Let wel; ik heb het over omgekapt of omgewaaid hout, niet over plastic, blikjes, papieren tissues of zoals in het begin van dit jaar het drugsafval. Vervolgens steekt men dit ook nog eens in brand. Hoe krijg je het in je hoofd dit te doen bij al dat omliggend droog hout!? Een geluk dat er zich geen ramp heeft voltrokken!
Doordat de beheerders het hout laten liggen, biedt dit weer mogelijkheden voor soorten die je weer niet op de heide zou tegenkomen. Nu kom je er de valse hanenkam (met een mooie naam: Hygrophoropsis aurentiaca) een boleet tegen. Hij kreeg deze “valse” naam omdat hij heel veel lijkt op de hanenkam (Cantharellus cibarius) , juist de cantharel! Je kan ook de geschubde inktzwam tegenkomen. Wanneer je wilt weten hoe deze aan zijn naam komt? Wrijf dan eens met een vinger langs de hoed van de paddenstoel en je hele vinger zal zwart kleuren van de vloeibare inkt! Na één week is deze kleur pas weer van je vinger af! “Nee joh, grapje!”
Al lopend realiseer ik me dat het vandaag alweer 24 november is (de dag dat ik deze column heb geschreven, jullie lezen hem pas op 1 december) en dat we nog maar 37 dagen verwijderd zijn tot aan de jaarwisseling. Maar hoe komen wij aan die kalender? Wij hanteren de Gregoriaanse kalender, vernoemd naar Paus Gregorius XIII. Deze “goed heiligman” heeft de kalender in de 16e eeuw volgens de, let op: Christelijke jaartelling ingevoerd en wordt nú wereldwijd gehanteerd. Je hebt nog andere tellingen zoals bijvoorbeeld; de Chinese-, Armeense-, Hindoestaanse- en Islamitische jaartelling. Deze zijn allemaal gebaseerd op geloof. Uit vroegere tijden bestaat er zelfs een Maya-kalender. Geloof het of niet. Dit stelsel van tijdrekening begint volgens “onze” tijdrekening op 11 augustus 3114 v. Christus en werkte beter dan die van ons.
De Gregoriaanse is weer een verbetering van de voorloper, de Juliaanse kalender. Deze had geen schrikkeljaar. Met de invoering van het schrikkeljaar loopt de kalender meer in de pas met een gemiddeld tropisch jaar.
Op de Gregoriaanse kalender is in elk jaar, dat deelbaar is door 4, een extra dag toegevoegd. De voor ons bekende 29ste februari. Hierdoor spreken we van een schrikkeljaar, zoals 2020 en 2024. De gemiddelde Juliaanse kalenderjaar telt precies 365,25 dagen (≈ 365d 6 u). De Gregoriaanse kalender daarintegen duurt gemiddeld 365d 5u 49 m 12 s. Ik vertelde daarnet dat er een tropisch jaar is. Dat klopt, door de draaiing van de aarde en de hoek waaronder de aarde staat, duurt dat gemiddeld daar 365,242 dagen. Wanneer je op de evenaar staat draai je wat minder snel rond dan bij ons in Nederland. Zo moet je op de evenaar gemiddeld 6 uur langer wachten met “het knallen van de kurken” dan bij ons.
Mede hierdoor loopt de Juliaanse kalender elke 1000 jaar 7,8 dagen achter op de zon. Om deze kalenders gelijk te laten lopen is er in het verleden behoorlijk gegoocheld. Je moet wat doen om afspraken te maken over invoeren van een kalender en hoe het inlopen van verloren tijd geregeld kan worden. Bij het invoeren werden destijds 10 datums overgeslagen om alleen al de lente terug te brengen naar 21 maart, de aanvang van de Lente. Een belangrijke datum in het katholieke geloof.
Na 4 oktober 1582 zou gevoelsmatig normaal 5 oktober volgen, toch? Mis, dit werd ineens 15 oktober 1582. Je zou maar verjaren op 6 oktober. Dan sta je mooi te kijken met je vlaai, taart en pruttelende koffie! Geen bezoek, geen cadeaus. In de rooms-katholieke landen als Italië, Spanje, Portugal en Polen werd direct de Gregoriaans kalender ingevoerd. In Nederland niet. Nee wij waren, lees de “Zeven provincies”. Van een Nederland was toen als landsnaam nog geen sprake. Wij Limburgers, rond het Leudal, behoorden toe tot de Opper-Gelre. Bij ons werd de kalender pas na 1701 ingevoerd. In Engeland in 1752. Japan spande de kroon en stapte pas in 1873 over naar de Gregoriaanse kalender.
Moet je na gaan wat dit allemaal teweeg bracht! Voor sommige eindigde de 80-jarige oorlog eerder dan voor de andere. Zo kwam het voor dat men in de ene “provincie” Pasen vierden, terwijl in een andere “provincie” de Gaudete- en Rorate coeli kaars, op de kaarsenstandaard nog ontstoken moest worden. Dit als voorbereiding op het naderende Paasfeest. Zo zou je, als je uitgekookt genoeg én verzot was op paasstol, na een paar dagen paard en wagen kunnen nemen, om een paar kilometer verder op nogmaals te genieten van de heerlijke lekkernij, tenminste als men destijds natuurlijk een paasstol als lekkernij had! Verwarring alom!
Tegenwoordig hebben we nog een aantal “grappige” benamingen erbij gekregen. De dag van……
Vandaag, de 24 ste november dus, is de dag van: “verander-je-wachtwoord-dag”. Morgen de 25ste is het de dag van: “uitbanning van Geweld tegen vrouwen” en bijvoorbeeld 30 november: de dag “tegen het gebruik van Chemische wapens”. Je moet het maar verzinnen.
Ikzelf verjaar op “de Internationale Mandeladag”, zo wordt deze dag nog specialer. Oh ja, voor de oplettende lezer: vroeger was 21 maart de aanvang van de lente. Dat is een denkfout. De astronomische lente begint op 20 maart.
Wat mijmeren tijdens het wandelen niet teweeg brengt. Ik loop weer terug naar huis.
Ron
