Roggel - 1 augustus 2022 - In mijn vorige column nam ik afscheid van jullie op het moment dat we vanuit de Roggelse kermis doorliepen richting de Busjop voor een boswandeling. Mijn vrouw die doorgaans wat reisbewegingen moet maken voor haar werk kwam onlangs op de weg tot stilstand voor een oude Fendt Dieselross F25 met een Joskin mesttank die haaks op de weg geflankeerd stond met een aantal hooibalen, zodat je er ook echt niet 123 langs kon glippen. Een leuke kermisattractie.....
Maar die stond daar niet zomaar te staan!
Nu zal ik misschien met onderstaand betoog, boeren tegen mij krijgen, maar ik neem toch de gok. Het is een zienswijze van mij waarom ze er van de ene kant wel, maar toch ook weer niet moeten gaan staan. Mijn uitleg is in elk geval positief bedoeld en wellicht raak ik bij een aantal van jullie een snaar tot nadenken.
Ik vind dat er, behalve dat het gebeuren ecologisch onzinnig is, ook sprake is van een kwaadaardige framing. Het natuurbeleid wordt nu uitgelegd als: “Wij doen wat moet van Europa!” De woorden die men zo kiest, doen er toe. Voor de een zijn de Natura2000 gebieden van enorm belang of een oase van rust en genot. Voor een ander voelen deze gebieden aan als een geldverslindend stukje grond en is dit moeilijk beheersbaar onder de verplichting die wij onszelf door de bureaucratische inmenging. We doen het op die manier puur zo omdat de rechter dit aangeeft. Behalve dat het binnen het kader valt van de landbouwlobby, die liever het regenwoud in poep willen omzetten, komt het op mij over dat hieraan enkele partijen héél véél geld verdienen en het voor hen een goede strategie is om “iets” perfect te laten mislukken.
De voorgaande kabinetten van Rutte 1,2,3 maar ook de termijnen van Balkenende hebben zich te kijk gezet met het natuurbeleid. Prrrr, een ruk naar rechts, het kwam ze allemaal goed van pas om de goed doordachte adviezen van ecologen, juristen, bestuurskundigen en economen gewoon te negeren en zo snel mogelijk naar de fabeltjeskrant te sturen dit ten faveure van de lobby (lees hebzucht) van grote bedrijven die konden beschikken over de nu gemakkelijk te mobiliseren, boze en door het heersende beleid volledig murm geslagen boeren.
Voor mijn gevoel kunnen wij er met z’n allen uitkomen als we veel meer aan herstel en ontwikkeling van de natuur gaan doen. Grotere Natura 2000-gebieden en het beleid gericht op veel méér soorten van flora en fauna, dan alleen maar zoals nu een paar strikt beschermde soorten in de meeste kleinere Natura-2000 gebieden.
De boer zal nu denken “Je zwamt! Die paar soorten leggen mijn bedrijf nú plat en jij wil meer?” Volgens mij scheppen méér soorten in een veel groter gebied meer ruimte. In een klein gebied kun je een kringloop nooit in standhouden. Onmogelijk! Grote landschappelijke eenheden zijn robuuster en daar kan ook veel meer mee. Ik denk dat dit veel meer zoden aan de dijk zal zetten. Wanneer je een boer gaat afrekenen op de grote zeldzame modderkruiper die in een sloot bivakkeert, dan vraag je ook om iets onmogelijks. Het is een modderkruiper, wanneer die er zit dan doet de sloot niet wat deze volgens de boer moet doen. Wanneer je als voorbeeld ook snoeken, kikkers en insecten gaat meetellen, wordt het veel makkelijker. Met relatief eenvoudige ingrepen kun je een “dode” sloot veranderen in een sloot waarin het voorjaar weer kikkers kwaken en snoeken paaien. Dan pas organiseer je een succes en een positieve gedachte voor de boer.
Wat hebben we dus nodig?
Een goede samenwerking tussen boeren en ecologen. Dus weg met de kritische prestatie-indicatoren, ze kunnen best van pas komen, maar je moet wel alle kanttekeningen mee nemen in het geheel. Dat eerste heeft te maken met het doel. Het is voor mij nooit duidelijk geweest of de KPI’s bedoeld zijn als systematiek om boeren te “belonen” of dat ze bedoeld zijn om biodiversiteit te bevorderen.
Wedden dat ze zeggen: “Maar dàt gaat niet!” Om een voorbeeld te noemen: jaren achter elkaar hebben terreinbeheerders, maar ook boeren, het kemphaangraslandbeheer uitgevoerd. Simpelweg omdat je hiervoor de hoogste vergoeding kreeg. Daarnaast waren de budgetten zodanig laag dat je dit pakket nodig had om überhaupt iets voor elkaar te krijgen. Wat gebeurde er? In deze periode verdween de kemphaan als broedvogel in heel Nederland. Die kemphaan zat niet in de beleidscyclus; geld werd uitgekeerd wanneer de maatregelen genomen waren. Goed plan?!
En verdomd, het is ook nog goed verdedigbaar. Je kan een boer of een beheerder niet eens afrekenen op soorten, die hebben hun eigen gedragingen. Je kan ze wel afrekenen op iets wat ze doen. Wat ik beschreef was een voorbeeld van een beloningssystematiek en niet een resultaatgerichte aanpak. Hiervoor zul je dan toch naar de soorten moeten kijken.
Wij zijn dus dóór de juridisch bodem gezakt. Nu dwingt de rechter een resultaatgerichte aanpak af en dat maakt het er allemaal niet gemakkelijker op. Ecologisch kun je moeilijk uitleggen welke zekerheid er juridisch vereist is. Waarom zou de echte uitweg niet liggen bij het “ontregelen” van alle beheerpaketten en de KPI’s. Waarom zou je tot achter de komma moeilijk doen over beheerpaketten en KPI’s als de relatie met de soorten en habitats er toch niet is?
Decentralisatie is in mijn ogen de clou.
Je kunt haast geen beleid opstellen op provinciaal vlak. Misschien niet eens mogelijk op zo’n kleine pukkel als Nederland. Kijk eens verder om ons heen wat er op dit vlak in de Euregio gebeurt. Zet een boer en een ecoloog naast elkaar. Gewoon eens doen! Kijk niet alleen naar één of twee strikt beschermde soorten van de habitatrichtlijnen van Natura2000. Kijk eens naar veel meer soorten die wij willen hebben als basiskwaliteit. Wanneer we dat invoeren, dan zien we wat dit voor een invloed kan hebben op de natuurgebieden en aangrenzend landbouw om ons heen.
Wat hebben we niet voor elkaar gekregen in de Waddenzee met bijbehorende vogeltrek! Hoe slecht ging het met ons nationaal icoon de grutto? Door een juiste aanpak aldaar is deze prachtvogel weer helemaal in zijn nopjes. De Biesbosch met een juist beleid de terugkeer van de visarend of zelfs op de Veluwe. Met al onze goede inspanningen loopt daar weer de wolf rond.
We moeten geen boetes of straf geven, maar onze doelen aanpassen en het beheer zelf verbeteren.
Klinkt het simpel? Het is ook simpel.
Zo kom je toe aan “het beter doen”. We moeten ophouden met steeds te proberen onze doelen, onze soorten en onze habitats aan te passen aan de gigantische vervuiling die wij veroorzaken, maar leren hoe we onze activiteiten moeten aanpassen aan de ruimte die de natuur ons biedt. Potverdrie, onze natuur, het is al niet te veel! Daar moeten we gewoon heel eerlijk en verantwoord mee on gaan!
Daar zit je dan op het terras bij de Busjop. Met een “Roggelse kermiskater”……….
Ron
Ron Van Pol, voorzitter van Groen Hart Leudal, heeft sinds juni 2020 zijn eigen column bij DeltaLimburg.nl.
010822/HvL
